Djemaa el Fna is geen toeristische trekpleister. Het is een ervaring. Een ritme. Een stad in het klein. En voor mij persoonlijk: een plek die alles veranderde.
Achttien jaar geleden liep ik daar, begin twintig, verliefd en voor het eerst in Marokko. In een zijstraatje van het plein werd ik ten huwelijk gevraagd. Tussen de geur van gegrild vlees, kaneel en houtskool. Terwijl de schemering viel en de stad tot leven kwam.
Ik vergeet dat moment nooit meer. En nu, bijna twee decennia later, stond ik er weer. Alles is veranderd – behalve dat plein.
Terug op Djemaa el Fna
Marrakech is moderner geworden. De taxi’s zijn nieuwer, de prijzen hoger, en sommige buurten voelen net wat gestroomlijnder aan dan vroeger. Maar zodra je Djemaa el Fna opstapt, voel je: dit is nog steeds het rauwe, kloppende hart van de stad.
De geuren vlogen me meteen weer aan. Verse munt, houtskool, geroosterde amandelen. En die sapspecialisten aan de rand van het plein – ik liep er direct naartoe en bestelde een mangosap met sinaasappel. Net als toen. IJskoud, zoet, simpel. En precies goed.
Tussen verwondering en ongemak
Maar niet alles is mooi. Djemaa el Fna is ook een plek van contrast. Slangenbezweerders met kisten vol cobra’s. Aapjes met kettinkjes die worden ingezet voor vermaak. En ja, ik heb het met eigen ogen gezien: dieren die worden geslagen als ze niet ‘meewerken’.
Ik snap dat het hoort bij het plaatje dat toeristen verwachten. Maar ik vind er wat van. En ik wil daar niet aan voorbijgaan. Dit plein laat zien hoe schoonheid en schuring in Marokko vaak naast elkaar bestaan.
Belangrijk: maak nooit zomaar een foto van een dier. Niet van een slang, niet van een aapje. Je krijgt gegarandeerd iemand aan je zijde die geld komt vragen – en dat gaat vaak niet vriendelijk.
Wat je hoort en ruikt, vergeet je niet
Wat me het meest raakte: hoe levend het plein is gebleven. Aan de randen staan de fruitverkopers met hun perfect gestapelde sinaasappels. Maar in het midden? Daar gebeurt het. Eettentjes verschijnen uit het niets. Vuren worden aangestoken. Grote pannen sissen boven houtskool. Er hangt rook. Er is rumoer. Je ruikt tajine, kebab, specerijen. En je krijgt vanzelf honger.
Tegelijk hoor je muziek. Trommels, stemmen, geroep. Buikdanseressen trekken cirkels van mensen om zich heen. Verhalenvertellers spreken in het Arabisch, Berbers of Frans. Soms begrijp je er niks van. Maar het gevoel is universeel.
En dat is Djemaa el Fna: verwarring én herkenning. Energie die je opslokt, maar ook uitnodigt.
Praktische tips voor je bezoek aan Djemaa el Fna
Als je alles uit je bezoek wilt halen, zijn dit dingen die ik je zou aanraden:
1. Ga net voor zonsondergang
De overgang van dag naar avond is magisch. Overdag is het plein vrij leeg, maar zodra de zon zakt, transformeert alles. De lampen gaan aan, de rook stijgt op, de muziek begint. Het plein leeft pas echt in de avond.
2. Laat je niet zomaar meenemen
Er zijn altijd jongens die je iets willen laten zien. Een leerlooierij. Een uitzichtpunt. Een geheime straat. Vaak eindigt het bij een winkel of een fooienvraag. Wil je een gids? Boek die via je accommodatie of een officiële tour.
3. Pas op met fotografie
Djemaa el Fna is fotogeniek, maar niet iedereen wil op de foto – en zeker geen artiesten of mensen met dieren. Wil je een foto maken van een act? Vraag het, en geef wat kleingeld. Of laat je camera even voor wat ‘ie is en kijk met je ogen.
4. Eet bij een druk eettentje
Drukte betekent vers. Vraag wat het is, kijk wat anderen eten, en bestel dan. De menukaarten zijn soms vaag of niet-bestaand, dus laat je leiden door geur en gevoel. En: neem contant geld mee. Veel stands accepteren geen kaart.
5. Neem geen waardevolle spullen los mee
Het plein is veilig, maar wel druk. Een open tas of een losse telefoon in je achterzak? Niet slim. Draag je spullen dicht op je lichaam en houd het overzicht.
Waarom je er geweest moet zijn
Je loopt niet zomaar over Djemaa el Fna. Je maakt deel uit van iets dat groter is dan jijzelf. Je ruikt, kijkt, luistert, proeft. En je vergeet het nooit meer.
Voor mij was het de plek van een aanzoek. Voor jou wordt het misschien de plek waar je voor het eerst een slak proeft. Of een verhaal hoort dat je raakt. Of gewoon voelt: ja. Ik ben echt in Marokko.
Verder lezen of ervaren?
